Mentorluk ve koçluk son dönemde sıklıkla karıştırılan iki kavram.

Yönder, Türk Dil Kurumu’nun mentor kelimesine karşılık türettiği bir terim. Güzel türetilmiş, anlamını karşılayan bir kelime. Bundan sonra mentorluk yerine yönderlik kelimesini kullanacağım.

Koçluk kişinin yeteneklerinin farkına varmasını sağlayarak hedefi doğrultusunda harekete geçmesini sağlayan yöntemdir. Koç; danışanını dinler, onu takdir eder ve ona doğru zamanda doğru sorular sorar. Danışana akıl vermez; neyi ne zaman ve nasıl yapacağını danışana buldurur.

Yönder, rutin görüşmelerle bir araya geldiği danışanının bir nevi akıl hocasıdır. Kendi deneyimlerine istinaden, uzman olduğu konu hakkında danışanını yönlendirir. Neler yapabileceği konusunda yol haritası çizer. Danışanını sorununun çözümünü bulabileceği kaynaklara hatta duruma göre kişilere yönlendirir. Danışan görüşme sonunda yönderinden yapması gerekenleri duyarak çıkar.

Yönderlik ve koçluk arasındaki temel farklılıklar:

• Yönder, yönderlik vereceği konuda bilgi ve deneyim sahibi olmak zorundadır. Tedarik zincirinde kariyerini nasıl devam ettirmek istediğini bulmaya çalışan bir danışana destek olacak olan yönder, tedarik zinciri konusunda bilgili ve tecrübeli olmalıdır. Koç ise konu hakkında bilgi veya deneyim sahibi olmak zorunda değildir. Farklı sektörlerde çalışmış, danışanın hedeflediği konuda hiçbir bilgi ve deneyimi olmayan birisi, danışana o konuda koçluk verebilir.

• Yönderin belirli bir yönderlik eğitimi alması veya formasyona sahip olması beklenmez. Yönder ve danışan bir araya geldiğinde aşağıda belirteceğim belirli kurallar dahilinde sohbet havasında geçen görüşmeler yapılır. Koçluk ise eğitim ve sertifikasyon gerektirir. Koç olan kişi Adler, Erickson, Gestalt gibi farklı ekollerden birinden eğitimi ve sertifika almış olmalıdır. Koçluk’un kendi içinde izlenmesi gereken bir disiplini vardır. Bu disiplin içinde danışanın ihtiyacı ve ruh haline göre uygulanacak farklı araçlar barındırmaktadır.

• Yönderlik gönül işidir. Yönder destek verdiği kişi veya kişilere, herhangi bir karşılık beklemeden, yol gösterir. Koçluk ise ücrete tabi bir hizmettir. Koçluk alacak kişi veya koçluk sürecine sponsor olan merci, ödemede bulunur.

• Yönder danışanının konusunu veya ihtiyacını dinledikten sonra neler yapabileceğini anlatır. Çözümleri kendi deneyimlerine istinaden paylaşır. Koç ise koçluk disiplini ile ilerlettiği süreçte çözüm önermekten özellikle kaçınır. Yargısız olarak dinler ve sorular sorar. Çözümü ve alacağı aksiyonu danışanının sağlar.

Yönderlik ve koçluk süreçlerinin ortak noktaları:

• Danışan her iki süreçte de ihtiyacı, sorunu veya eksikliği konusunda farkındalık sahibi olmalıdır.

• Danışan değişime açık, değişim için hazır olmalıdır.

• Danışan ne istediğini bilmelidir. Hedefini her iki süreçte de ortaya koymuş olmalıdır. Bu hedef, koçluk veya yönderlik, süreç esnasında güncellenebilir veya tamamen değişebilir. Yönderlik esnasında öğrendikleri ile çalışmak istediği sektörün kendisine uygun olmadığı sonucuna varabilir. Veya koçluk seansları sonunda asıl istediğinin başka şeyler olduğunu, farklı hedeflerin hayat amacına uygun olacağını görebilir. Ancak yönderi veya koçu ile görüşmelere başladığında bir hedef ile masaya oturmalıdır; terfi almak, daha iyi bir yönetici olmak, iş bulmak gibi.

• Danışan her iki süreçte bedel ödemeye hazır olmalıdır. Bir şeyi ne kadar çok istediğiniz ne kadar bedel ödemeye hazır olduğu ile ilişkilidir. Gerçekten bedel ödemeye hazır olduğunuzda bir şeyi gerçekten istiyorsunuz demektir. Kilo vermek istiyorsanız aç kalarak, sabah altıda uyanıp spor yaparak bedel ödersiniz. Kitap yazmak istiyorsanız gece ikiye kadar yazarak bedel ödersiniz. Yıl sonu iyi performans almak istiyorsanız verilen hedeflerin üzerine çıkmak için daha çok çalışarak bedel ödersiniz. Ama ödersiniz. Danışan da değişim için bedel ödemeye hazır olmalıdır ki her iki süreç başarıya ulaşsın.

• Güven esastır. Her iki süreçte de danışan ve danışana destek olan yönder veya koç arasında güven ilişkisinin oluşmuş olması gerekir.

Farkları ve benzerlikleri ile her ikisi de kişisel gelişime hizmet eden faydalı süreçlerdir.

Keyifli günler dilerim.

İnan Acılıoğlu.